“मी विजयकुमार दत्तात्रय वैद्य, जव्हारच्या खालसा संस्थानिक काकी वैद्य यांचा चिरंजीव”, अशी ओळख करुन देणारे जव्हार, ठाणे, चेंबूर, सांताक्रूझ मार्गे बोरीवली पूर्व येथील जय महाराष्ट्र, नगरात आपली कर्मभूमी बनविणारे ज्येष्ठ राजकीय विश्लेषक, पत्रकार समाजसेवक विजय वैद्य हे शुक्रवारी या पृथ्वीतलावर अवतरले आणि शनिवारी त्यांनी इहलोकीची यात्रा संपविली. या शुक्रवार ते शनिवार मधला कालावधी तब्बल ८१ वर्षांचा आहे. शुक्रवार, १ जानेवारी १९४३ रोजी जव्हार येथे दत्तात्रय वैद्य आणि लक्ष्मीबाई वैद्य यांच्या पोटी जन्मले. कामाचा प्रचंड मोठा डोंगर उभा करुन, पश्चिम दृतगती महामार्गापासून जय महाराष्ट्र नगर येथील पावला पावलावर, टप्याटप्यावर विजय वैद्य यांनी आपल्या कार्याचा ठसा उमटवून शनिवार, १४ सप्टेंबर २०२४ रोजी अचानक या जगरहाटीचा निरोप घेतला.
एकता विनायक चौकात उपनगरचा राजा या त्यांनीच सुरु केलेल्या सार्वजनिक गणेशोत्सव मंडपात शुक्रवार, १३ सप्टेंबर २०२४ रोजी सर्वांबरोबर गप्पा मारल्या. आख्खा दिवस याच गणेशोत्सवाची आमंत्रणे वाटली. दोन दिवस आधीच सर्वच वृत्तवाहिन्यांच्या कार्यालयात जाऊन पत्रकार बंधू भगिनींना निमंत्रित केले. रात्री मागाठाणे मित्र मंडळ संचालित कै. प्रबोधनकार ठाकरे ग्रंथालयातील ग्रंथपाल संजना वारंग, सौ. वैशाली विजय वैद्य, सौ. प्रतिमा वैभव वैद्य यांनी विजय वैद्य यांना वाहनात बसवून वैभव विजय वैद्य यांच्या निवासस्थानी नेण्यात आले. प्रकृतीची थोडी तक्रार होती. वैभव नागपूर येथे कार्यालयीन कामासाठी गेले होते. आणि शनिवारचा दिवस उजाडला तोच उपनगरचा राजा चे उत्सव प्रमुख विजय वैद्य यांच्या देहावसान झाल्याच्या अंतःकरण चिरुन टाकणाऱ्या बातमीने. या माणसाने काय म्हणून केले नाही ? एक अशी छोटीशी बाबही नसेल जी यांच्या नजरेतून सुटली असेल.
थोरले बंधू चंद्रशेखर, रवींद्र आणि विजय हे तीनही वैद्य बंधू पत्रकार. तसे काकी वैद्य यांची पाच मुले आणि पाच मुली अशी दहा अपत्ये. गेल्या पाच वर्षांत चंद्रशेखर आणि रवींद्र ही भावंडे इहलोकीची यात्रा संपवती झाली आणि १४ सप्टेंबर २०२४ रोजी विजय वैद्य यांनी विश्वाचा निरोप घेतला. मला दुःखात नाही तर आनंदात जायचंय आणि माझे पार्थिव मी जाईन त्या दिवशीच्या वर्तमानपत्रात ठेवून अंत्यसंस्कार करावेत, अशी इच्छा व्यक्त केली होती. त्याप्रमाणे मोठा मुलगा वैभव यांच्या ॲम्ब्रोसिया इमारतीतून रथातून जय महाराष्ट्र नगर या त्यांच्या कर्मभूमीत आणण्यात आले. तिथे त्यांच्याच अखेरच्या इच्छेनुसार बॅंड पथकाने वाजविलेल्या भक्तीगितांच्या धून मध्ये अखेरचा प्रवास सुरू झाला. बोरीवली पूर्व येथील दौलतनगर स्मशानभूमित वैभव आणि विक्रांत या दोन्ही सुपूत्रांनी असंख्य हितचिंतक बंधू भगिनींच्या उपस्थितीत साश्रुनयनांनी या महान विभूतीला निरोप दिला.
‘मूर्ती लहान पण कीर्ती महान’ हे खऱ्या अर्थाने विजय वैद्य यांनी सिद्ध केले. अजूनही वाटत नाही वैद्य आपल्यात नाहीत. पावलोपावली जाणीव होते, आत्ता येतील, हाक मारतील. चल योगेश, मंत्रालयात जायचंय, विधानभवनात जायचंय. मामा शिंदे यांचे वसुंधरा, नारखेडे यांचे सीमा स्टोअर, कुशन दांडेकर यांचा कुशन कट्टा आणि अरुण शेट्टी यांचे वेलकम बंद झाल्यानंतर (वेलकम नव्या रुपात लवकरच येणार आहे अशी बातमी आहे.) विजय वैद्य, श्याम कदम, राजू देसाई आणि मी असे आम्ही ‘सुवेज’ या निव्वळ शाकाहारी उपहारगृहात गप्पा मारु लागलो. १४ डिसेंबर २०१९ रोजी मित्रवर्य अनिल जोशी हे इहलोकीची यात्रा संपवून आम्हाला दोघांना सोडून गेले त्यानंतर जागा बदलली, सवंगडी बदलले, पण मी आणि वैद्य कायम राहिलो. माझे वडिल वसंतराव त्रिवेदी यांनी ११ जून १९६६ रोजी आहुति साप्ताहिक सुरू केले त्यातून रवींद्र वैद्य यांनी पत्रकारिता सुरु केली.
त्या पाठोपाठ विजय वैद्य आहुति परिवाराशी जोडले गेले. वसंतराव त्रिवेदी यांच्या बरोबरची मैत्री मग माझ्याबरोबर सुरु राहिली. गेली ५६ वर्षे मी आणि विजय वैद्य ठाणे जिल्हा पत्रकार संघ, मंत्रालय आणि विधिमंडळ वार्ताहर संघ, मुंबई मराठी पत्रकार संघ अशी एकत्र वाटचाल केली. २०११ साली उत्तर मुंबई पत्रकार संघ स्थापन केला आणि मी गंमतीने म्हणायचो की वैद्य तुम्ही उत्तर मुंबई पत्रकार संघाचे तहहयात अध्यक्ष आणि ते खरेच ठरले. आम्ही दोघांनी या संघाची सूत्रे तरुणांकडे सोपविण्याचा निर्णय घेतला पण तेच स्वतः ‘मोकळे’ झाले, ‘मुक्त’ झाले. शिवचरित्राचे गाढे अभ्यासक शिवभक्त राजू देसाई यांनी सुवेज मध्ये श्याम कदम यांच्या समवेत गप्पा मारत बसलो असतांना एक कार्यक्रम सुचविला.
‘गाथा स्वराज्याची’ हा कार्यक्रम जानेवारी २०२५ च्या पहिल्या आठवड्यात घ्यायचा. लेखक आणि संगीत संयोजक रवि मल्ल्या यांनी भूमिपुत्र फौंडेशनच्या माध्यमातून राजू देसाई यांच्या बरोबर हा कार्यक्रम करायचा. मी म्हणालो की जानेवारी महिन्यात सुरुवातीला असेल तर तो विजय वैद्य यांच्या वाढदिवसानिमित्त करु या. राजू देसाई म्हणाले अरे व्वा, हे तर सोन्याहून पिवळे. झाले कार्यक्रम ठरविला. मागाठाणे मित्र मंडळ, उपनगरचा राजा, उत्तर मुंबई पत्रकार संघ आणि आहुति साप्ताहिक आयोजित ‘गाथा स्वराज्याची आणि गौरव विजय वैद्य यांच्या कार्यकर्तृत्वाचा’ या शीर्षकाखाली कार्यक्रम ज्या ठिकाणी विजय वैद्य हे गेली ४२ वर्षे जय महाराष्ट्र नगर वसंत व्याख्यानमाला धूमधडाक्यात करीत असत त्याच त्यांच्या कर्मभूमीत १ जानेवारी २०२५ रोजी सायंकाळी पाच वाजता आयोजित करण्यात आला.
सौ. वैशाली विजय वैद्य, वैभव विजय वैद्य, विक्रांत विजय वैद्य यांच्या समवेत चर्चा करुन अनुमती मिळवून तयारीला लागलो. विनोद घोसाळकर, विश्वनाथ नेरुरकर, उदय पै, नंदकुमार मोरे, वसंत सावंत, सुभाष देसाई, हेमंत पाटकर, मिलिंद कोळवणकर, प्रमोद डोईफोडे, प्रवीण वराडकर, दिपक गोसावी आदी संबंधित अशा सर्वांबरोबर विचार विनिमय करुन कार्यक्रम ठरविला. विजय वैद्य यांच्या समवेत सप्टेंबर महिन्यात गप्पा मारतांना सहज म्हटले, अहो वैद्य, तुमच्यावर लिहिलेल्या, शिवसेनेवर लिहिलेल्या लेखांची पुस्तके निघू शकतील. पण नियतीच्या मनात काय आहे कोण सांगणार ? ‘पासष्टायन’ आणि ‘गुरुजी’ या माझ्या दोन्ही पुस्तकांचा ‘उदय’ हा विजय वैद्य यांच्या प्रेरणेने ‘पैं’ मुळे झाला. ॲड आर्टस् चे कला महर्षी उदय पै यांचे मोठे मोलाचे योगदान आहे.
माझ्या जीवनात सुद्धा ‘पै’ या आडनावाला महत्त्व आहे. जीवनविद्या मिशनचे प्रणेते सद्गुरू श्री वामनराव पै यांच्या पासून ते जीवनविद्या मिशनचे आजीव विश्वस्त श्री प्रल्हाददादा पै आणि उदय पै यांच्या पर्यंत मी जोडला गेलो. मला एक सुपूत्र आहे. कन्या नाही. तशी तीन कन्यांचे मी आणि माझी पत्नी सौ. माया आम्ही दोघांनी कन्यादान केले आहे. परंतु विजय वैद्य यांच्या व्याख्यानमालेने कन्येची ‘डिस्कव्हरी’ झाली. कन्यारत्न प्राप्त झाले. म्हणून मी नेहमी म्हणतो, हे ईश्वरा सर्वांना चांगली बुध्दी दे, आरोग्य दे ; सर्वांना सुखात, आनंदात, ऐश्वर्यात ठेव ; सर्वांचं भलं कर, कल्याण कर, रक्षण कर आणि तुझे गोड नाम मुखात अखंड राहू दे ! काय काय लिहू किती किती लिहू पण लेखनसीमा पाळलीच पाहिजे. थोर मार्गदर्शक, पितृतुल्य मित्रवर्य विजय वैद्य यांच्या पवित्र स्मृतींना विनम्र अभिवादन !
– योगेश वसंत त्रिवेदी, ९८९२९३५३२१.
(लेखक ज्येष्ठ राजकीय विश्लेषक आहेत).
