* रशियातून 2026 मध्ये मिळणार आणखी 2 सिस्टीम
* एस-400 ने पाडली शत्रुची 80 टक्के लढाऊ विमाने
नवी दिल्ली – रशियातून आयात केलेल्या एस-400 या संरक्षण क्षेपणास्त्र प्रणालीची हवाई दलाने अंतिम चाचणी सुरू केलीय. युक्रेन युद्धामुळे या क्षेपणास्त्र प्रणालीची पुढची खेप मिळण्यास वेळ लागतो आहे. परंतु, 2026 पर्यंत उर्वरित 2 स्क्वॉर्डन मिळतील अशी माहिती संरक्षण दलातील सूत्रांनी दिली.
भारतीय हवाई दलाने एस-400च्या तीन यंत्रणांच्या क्षमतेची चाचणी सुरू केली आहे. चीनच्या लष्कराने प्रत्यक्ष नियंत्रण रेषेवर मोठ्या प्रमाणावर हवाई संरक्षण यंत्रणा तैनात केली आहे, ज्याला प्रत्युत्तर म्हणून भारताने पूर्व आणि उत्तर सीमेवर दोन एस-400 स्क्वॉड्रन तैनात केले आहेत. पाकिस्तानच्या सीमेवरील उत्तर आणि पश्चिम भागात कव्हर करण्यासाठी पंजाबमध्ये तिसरे स्क्वाड्रन तैनात करण्यात आले आहे. रशियाने भारताला आतापर्यंत तीन एस-400 हवाई संरक्षण क्षेपणास्त्र प्रणाली पुरवल्या आहेत. तर दोन प्रणाली मिळणे बाकी आहे. चौथी प्रणाली मार्च 2026 मध्ये आणि पाचवी प्रणाली 2026 च्या अखेरीस मिळणार आहे. युक्रेन संघर्षामुळे पुरवठा साखळीतील समस्यांमुळे हा 2 वर्षांचा विलंब झाला. भारतीय हवाई दलाने एस-400 चे नाव ‘सुदर्शन’ ठेवले आहे. हवाई दलाने आता सापडलेल्या तीन यंत्रणा पूर्णपणे एकत्रित केल्या आहेत. हवाई दलाने आतापर्यंत मिळालेल्या तीन एस-400 यंत्रणांच्या क्षमतेची चाचणी सुरू केली आहे.
हवाई दल आणि भारतीय लष्कराने गेल्या वर्षी ऑक्टोबरमध्ये चीनच्या सीमेला लागून असलेल्या ईशान्य भागात ‘आकाश पूर्व’ सराव केला होता, ज्यामध्ये रशियन एस-400 लांब पल्ल्याच्या पृष्ठभागावरून हवेत मारा करणाऱ्या क्षेपणास्त्रांचाही समावेश होता. यानंतर, नुकत्याच झालेल्या हवाई सराव दरम्यान, एस-400 प्रणालीने 80 टक्के ‘शत्रू’ लढाऊ विमाने पाडली. रशियामध्ये बनवलेल्या या भारतीय हवाई संरक्षण क्षेपणास्त्र प्रणालीने इतर लक्ष्यांना माघार घेण्यास भाग पाडले होते. ज्यामुळे त्यांची मोहीम रद्द करण्यात आली. सुखोई-30, एमकेआय, राफेल, स्वदेशी लढाऊ विमान तेजस आणि हल्ला हेलिकॉप्टर एलसीएच प्रचंड तसेच भूदलांचाही या दोन्ही मेगा एअर सरावात सहभाग होता.भारतीय वायुसेनेने अलीकडेच हवाई संरक्षण क्षेपणास्त्र प्रणालीच्या क्षमतेचे मूल्यांकन करण्यासाठी थिएटरमध्ये एक सराव आयोजित केला होता, जिथे त्यांनी लांब पल्ल्याचा एस-400 चा एक स्क्वॉड्रन तैनात केला होता. या सराव दरम्यान, वास्तविक लढाऊ विमाने उडत होती, जी ‘सुदर्शन’ ने ‘लॉकिंग ऑन’ आणि ‘लक्ष्यीकरण’ करून ‘शत्रूच्या हल्ल्याच्या पॅकेजच्या 80 टक्के भाग पाडण्याची क्षमता’ सिम्युलेटेड ॲक्शनमध्ये दाखवली. इतर विमानांनी नंतर त्यांचे भारतावर हल्ला करण्याची मिशन रद्द केले.
चीन आणि पाकिस्तानचा धोका पाहता भारताला शक्तिशाली रशियन हवाई संरक्षण प्रणाली एस-400 ची नितांत गरज होती. भारताने 35 हजार कोटी रुपयांना 5 हवाई संरक्षण प्रणाली एस-400 खरेदी करण्यासाठी रशियाशी करार केला होता, ज्याला रशिया आणि भारताच्या संरक्षण मंत्र्यांनी 6 डिसेंबर 2021 रोजी अंतिम रूप दिले होते. भारतीय हवाई दलाने अलिकडच्या वर्षांत आपल्या हवाई संरक्षण क्षमतेत लक्षणीय सुधारणा केली आहे. चिनी सैन्याने वास्तविक नियंत्रण रेषेवर मोठ्या प्रमाणात हवाई संरक्षण यंत्रणा तैनात केली आहे, ज्याला प्रत्युत्तर म्हणून भारताने पूर्व आणि उत्तर सीमेवर दोन एस-400 स्क्वॉड्रन देखील तैनात केले आहेत. पाकिस्तानच्या सीमेवरील उत्तर आणि पश्चिम भागात कव्हर करण्यासाठी पंजाबमध्ये तिसरी स्क्वाड्रन तैनात करण्यात आली आहे.
