नव्या ग्रहाला दिले ‘टीओआय-6651बी’ असे नाव
नवी दिल्ली : भारतीय शास्त्रज्ञांनी अनंत ब्रह्मांडात एका नवीन ग्रहाचा शोध लावला आहे, जो पृथ्वीसारखा राहण्यायोग्य असू शकतो. भौतिक संशोधन प्रयोगशाळेतील (पीआरएल) संशोधकांनी या ऐतिहासिक शोधानंतर नवीन ग्रहाला ‘टीओआय-6651बी’ असे नाव दिले आहे.हा ग्रह पृथ्वीपेक्षा पाचपट मोठा आहे. त्याचा सूर्य आपल्या सूर्यासारखा आहे. यासंदर्भात शास्त्रज्ञ म्हणाले की, या नव्या ग्रहाचे वस्तुमान पृथ्वीपेक्षा सुमारे 60 पट जास्त आहे. हा ग्रह जिथे सापडला त्या विश्वाच्या क्षेत्राला शास्त्रज्ञ त्यांच्या भाषेत नेपच्युनियन वाळवंट म्हणतात. त्या भागात असा कोणताही ग्रह सापडणे दुर्मिळ आहे.पीआरएलच्या शास्त्रज्ञांनी लावलेला हा चौथा शोध आहे. हा शोध जागतिक अवकाश संशोधनात भारताच्या वाढत्या योगदानाचे प्रतिबिंब आहे. ‘टीओआय-6651बी’ या ग्रहाच्या शोधामुळे शास्त्रज्ञांची उत्सुकताही वाढली आहे. या ग्रहाच्या अभ्यासामुळे ग्रहांची निर्मिती आणि विकास याबद्दल बरीच माहिती मिळू शकते.
हा विश्वाचा एक गूढ प्रदेश आहे जिथे या वस्तुमानाचे फारच कमी ग्रह अस्तित्वात आहेत, त्यामुळे असे ग्रह तिथे सामान्यतः का आढळत नाहीत आणि ते कोणत्या परिस्थितीत अस्तित्वात आहेत हे शोधण्याची ही एक दुर्मिळ संधी आहे. ‘टीओआय-6651बी’ हा ग्रह त्याच्या सूर्याभोवती भोवती 5.06 दिवसांच्या चक्रात प्रदक्षिणा पूर्ण करतो. म्हणजे त्याचे “वर्ष” पृथ्वी महिन्याचा एक अंशही नाही. ग्रहाचा सूर्य, हा एक जी-प्रकारचा महाकाय तारा आहे जो आपल्या सूर्यापेक्षा थोडा मोठा आणि अत्यंत उष्ण आहे. त्याच्या पृष्ठभागाचे तापमान सुमारे 5940 के. इतके आहे. या ग्रहाचा 87 टक्के भाग खडकांनी भरलेला आहे आणि लोखंडी वस्तूंनी बनलेला आहे. त्याच्या उर्वरित भागांवर हायड्रोजन आणि हेलियमचे हलके आवरण आहे.
शास्त्रज्ञांचा असा विश्वास आहे की ग्रहाची अद्वितीय रचना सूचित करते की ‘टीओआय-6651बी’ ग्रहामध्ये अद्वितीय उत्क्रांती प्रक्रिया झाली असावी, शक्यतो इतर शरीरात विलीन होत असावे. तथापि, हा अद्याप शास्त्रज्ञांच्या तपासणीचा विषय आहे.‘टीओआय-6651बी’चा शोध वैज्ञानिकांच्या वर्तमान विचारांना आणि ग्रह निर्मितीबद्दलच्या सिद्धांतांना आव्हान देतो. त्यामुळे इतके प्रचंड आणि घनदाट ग्रह कसे विकसित झाले हा प्रश्न निर्माण होतो. ‘टीओआय-6651बी’चा बारकाईने अभ्यास करून, शास्त्रज्ञ ग्रहांच्या प्रणालींना आकार देणारी गुंतागुंत उलगडण्याचा प्रयत्न करतील, जी अंतराळ क्षेत्रात भारतासाठी एक महत्त्वाची उपलब्धी असेल.
